Paczki dla dzieci pracowników powinny mieć różną wartość

Do korzystania ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych uprawnieni są pracownicy, czyli osoby świadczące pracę, w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie:

1. umowy o pracę:

• na czas określony (w tym także na czas zastępstwa),

• na czas nieokreślony,

• na okres próbny,

• na czas wykonania określonej pracy;

2. powołania;

3. mianowania;

4. wyboru;

5. spółdzielczej umowy o pracę;

Prawo korzystania ze środków ZFŚS przysługuje również:

1. członkom rodzin pracowników (w tym współmałżonkom oraz dzieciom),

2. emerytom i rencistom, a więc byłym pracownikom oraz członkom ich rodzin,

3. osobom, którym pracodawca przyznał w regulaminie ZFŚS prawo do korzystania z funduszu, np. członkom rodzin po zmarłych pracownikach oraz zmarłych emerytach lub rencistach zakładu (w szczególności ich dzieciom) oraz osobom pobierającym świadczenia przedemerytalne.

Z ZFŚS mogą być finansowane jedynie te rodzaje działalności, które są objęte ustawową definicją działalności socjalnej. W rozumieniu ustawy są to:

1. usługi świadczone przez pracodawców na rzecz:

• różnych form wypoczynku,

• działalności kulturalno-oświatowej,

• działalności sportowo-rekreacyjnej;

2. udzielanie pomocy materialnej, rzeczowej lub finansowej;

3. udzielanie pomocy na cele mieszkaniowe, na warunkach określonych umową − zwrotnej i bezzwrotnej.

Działalność socjalna pracodawcy, finansowana ze środków ZFŚS obejmuje udzielanie pomocy materialnej m.in. w formie rzeczowej. Działalność ta, jeśli zakładowy regulamin funduszu tak stanowi, może mieć postać paczki świątecznej dla dziecka pracownika.

Decyzja o zasadności przyznania i wysokości każdej pomocy przyznawanej ze środków socjalnych, a więc także i paczki dla dziecka pracownika musi być poprzedzona oceną sytuacji socjalnej pracownika.

Paczki dla dzieci pracowników nie powinny mieć jednakowej wartości, chyba że wszyscy pracownicy znajdują się w takiej samej sytuacji materialnej. Nie ma wyjątku od tej zasady, a jej stosowanie w praktyce oznacza, że paczki, i to jednakowej wartości, mogłyby otrzymać wszystkie dzieci, tylko w przypadku gdyby ich sytuacja np. dochodowa byłaby identyczna.

Sam fakt, że pracownik jest zatrudniony w kilku miejscach pracy, nie ma wpływu na przyznanie lub nie, świadczenia z ZFŚS, ani także na jego wysokość. Podstawą przyznania świadczenia jest ogólna sytuacja życiowa pracownika, sytuacji rodzinnej i materialnej. Oznacza to, że przyznając świadczenia z ZFŚS, trzeba wziąć pod uwagę ogólną sytuację życiową pracownika, a nie tylko wysokość jego dochodu czy też fakt, iż jest zatrudniony w innej szkole.

Sytuacja życiowa pracownika to nie tylko wysokość osiąganych dochodów, lecz także jego sytuacja rodzinna. Pozostawanie w kilku stosunkach pracy nie oznacza, że pracownik jest w lepszej sytuacji życiowej niż ten, który pracuje tylko w jednej szkole. Ustalenie kryterium zatrudnienia w kilku miejscach pracy przy przyznawaniu świadczeń jest niezgodne z ustawą o ZFŚS.

Dziecko pracowników małżonków powinno otrzymać jedną paczkę. Jeśli pomoc materialna z ZFŚS w formie rzeczowej (np. paczki żywnościowej) jest przeznaczona dla dziecka pracownika, to nie ma uzasadnienia by przyznać ją jednemu dziecku w podwójnej wysokości. Zatrudnienie u tego samego pracodawcy współmałżonków nie stanowi żadnej podstawy do przyznania podwójnego świadczenia ich dziecku.

Regulamin funduszu powinien zawierać postanowienie, iż w przypadku zatrudnienia u pracodawcy współmałżonków świadczenia dla członków rodziny są przyznawane z tytułu zatrudnienia jednego z nich. Nie są to bowiem świadczenia przeznaczone na potrzeby pracowników, ale ich dzieci. Świadczenia socjalne nie mają bowiem charakteru roszczenia ze stosunku pracy. Są zależne jedynie od wielkości funduszu u pracodawcy oraz potrzeb i sytuacji socjalnej osób uprawnionych.

Regulamin ZFŚS powinien określać sposób obliczania i dokumentowania dochodu na osobę w rodzinie na potrzeby przyznawania świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Ponadto dokument ten powinien określać także częstotliwość przedkładania takich oświadczeń oraz sposób weryfikowania ich prawdziwości.

Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z ZFŚS. Zatem jedynym kryterium wpływającym na wysokość świadczeń socjalnych może być kryterium socjalne. Musi ono zostać doprecyzowane w regulaminie ZFŚS, który ustala pracodawca w uzgodnieniu ze związkami zawodowymi lub przedstawicielem pracowników, jeśli nie działają w danym zakładzie związki zawodowe. Regulamin musi więc określać sposób ustalania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej.

Osoby ubiegające się o przyznanie świadczeń w określonej wysokości, zobowiązane są do wykazania swojej sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej. Jeżeli regulamin przewiduje, że sytuację tę obrazuje dochód na osobę w rodzinie, to powinien także zawierać unormowania, w jaki sposób określa się taki dochód. Osoba ubiegająca się o świadczenie składa oświadczenie o dochodach. Dopuszczalne jest weryfikowanie takiego oświadczenia, o ile regulamin ZFŚS zawiera do tego podstawę prawną.

Ze środków zakładowego funduszu środków socjalnych można przyznać pracownikom pomoc socjalną w postaci gotówki, jak również w formie bonów, o ile taki rodzaj pomocy został przewidziany w regulaminie ZFŚS.

W ramach pojęcia działalności socjalnej mieści się zatem zarówno pomoc finansowa, jak i przyznanie bonów. Warunkiem, by móc daną formę pomocy zrealizować ze środków ZFŚS, jest zapisanie możliwości udzielenia takiej pomocy w regulaminie ZFŚS. Ważne jest także, by regulamin określał procedurę przyznawania świadczeń. Ustalając zasady przyznawania m.in. bonów lub środków pieniężnych z okazji świąt Bożego Narodzenia, należy pamiętać by wysokość pomocy była uzależniona od ogólnej sytuacji życiowej każdego pracownika. Dyrektor nie może przyznać pomocy według zasady „każdemu po równo”, gdyż w ten sposób narazi się na odpowiedzialność za wykroczenie zagrożone karą grzywny do 5.000 zł.